Naar aanleiding van de laatste nieuwsbrief van de Raad voor de Rechtsbijstand groeit de afgelopen week bij mij de boosheid. In die nieuwsbrief wordt namelijk “voor alle duidelijkheid” nog eens opgesomd voor welke werkzaamheden er (ook) geen vergoeding (meer) wordt toegekend. In mijn hoofd heb ik naar aanleiding daarvan deze week een lijstje gemaakt van werkzaamheden die niet werden vergoed. Het lijkt mij dienstig dat ook derden en bijvoorbeeld (straf-)rechters en Officieren van Justitie eens zien wat wij allemaal geacht worden gratis of bijna gratis te doen. Ik kom in ieder geval tot de volgende werkzaamheden (maar houd mij aanbevolen voor alles dat ik over het hoofd zie):
- Bijwonen hoger beroep tegen bevel voorlopige hechtenis;
- Bijwonen zitting mbt verzoek tot schorsing van de voorlopige hechtenis;
- Bijwonen vordering opheffing schorsing voorlopige hechtenis;
- Pro Forma zitting (ter verlenging van de voorlopige hechtenis of schorsing of opheffing daarvan);
- Regiezitting (zitting waarop o.a. onderzoekswensen kenbaar kunnen worden gemaakt);
- Alle zittingen die buiten de schuld van de verdachte of de verdediging zijn aangehouden (verdachte niet aangevoerd, oproeping niet in orde, rapport niet af, deskundige niet verschenen en ga zo maar door);
- Bijwonen behandeling bezwaarschrift tegen beperkingen;
Al deze zittingen komen met grote regelmaat voor. Zeker bij een advocaat die zijn/haar best doet. Bijvoorbeeld door vaak te proberen u uit de voorlopige hechtenis te krijgen. Zeker als je kantoor niet in de vestigingsplaats van de rechtbank zit (zoals mijn kantoor), word je daardoor opgezadeld met heel veel onbetaalde uren. Wat voorbeeldjes: Zwolle is 68 km op en neer, Arnhem 87 km, Almelo 97 km en Leeuwarden 269 km. Neem daarbij mee dat je veelal over provinciale wegen moet, de stad in en de stad weer uit, parkeren en vervolgens lopen. Neem vervolgens mee dat je deze zittingen moet voorbereiden en bespreken met je (vaak gedetineerde) cliënt en dat er heel vaak gewacht moet worden omdat de zaak voor je uitloopt, je cliënt niet is aangeleverd of de stukken niet compleet zijn. Wie niet kan wachten doet er verstandig aan geen advocaat te worden. Al met al ben je met deze zittingen, die vaak maar kort duren, een halve dag kwijt.
En wat krijgen we er dan wél voor? Als gezegd: voor de voorbereiding, het bespreken met de cliënt, het wachten en de zitting zelf niets. Maar dan ook echt niets. De enige vergoeding is de reistijdvergoeding ( € 54,28 voor iedere volle 60 km). En daarnaast maar liefst € 0,09 per kilometer kilometervergoeding (wie daar een auto van kan rijden mag het zeggen). Dat betekent dat ik voor de meeste van dit soort zittingen (vaak meerdere per week) een vergoeding van zo’n € 60,= krijg voor een halve dag werk, waar dan nog de benzine en de parkeerkosten van af moeten. Om nog maar te zwijgen over het in stand houden van een kantoororganisatie en alle overige financiële verplichtingen die de Advocatenwet en de Nederlandse Orde van Advocaten ons opleggen.
Daarbij komt dat wij sinds de invoering van de verhoorbijstand heel veel meer werk hebben gekregen, te weten het soms dagenlang (ook buiten kantooruren en in het weekeinde) leveren van die verhoorbijstand. Je kunt die immers niet weigeren. In “gewone” strafzaken bedraagt de vergoeding daarvoor € 162, 85, ongeacht de duur van de verhoorbijstand. In de meest ernstige zaken is dat € 325,71. Daarvoor moet je in mijn geval bovendien ofwel naar Apeldoorn (53 km), Zwolle (68 km), Borne (87 km) of Doetinchem (78 km). Omdat het hier piketbijstand betreft wordt er geen reistijd vergoed en buiten je eigen ressort uitsluitend € 0.09 per kilometer. Mochten de verbalisanten na het eerste verhoor nog een paar vragen hebben, dan moet je dus wéér naar Doetinchem, Zwolle of Apeldoorn. Voor dat tweede verhoor krijg je dan helemaal niets. Ook geen reistijdvergoeding, ook geen € 0.09 per kilometer. Het komt er op neer dat wij in de piketfase vaak hele dagen werken zonder er iets voor te krijgen.
In deze opsomming heb ik al die andere werkzaamheden die niet worden vergoed nog niet eens meegenomen: contacten met de familie, het regelen van brillen, kleren, medicatie, rookwaren etc, teruggave van in beslaggenomen goederen, executiegedoe (iemand opgepakt terwijl de straf al is uitgezeten bijvoorbeeld), nawerkzaamheden, jurisprudentieonderzoek, aanvragen van toevoegingen en daarbij behorende bezwaarprocedures, peiljaarverleggingen en ga zo maar door.
Conclusie van dit hele verhaal is dat wij steeds meer en harder moeten werken en er steeds minder voor krijgen. Iedere dag probeer je je agenda zo te plooien dat het allemaal lukt. Iedere dag smeken bij de griffie, het OM, het kabinet RC of de politie of iets niet iets later of iets eerder kan worden gepland. Alles liever dan de cliënt in de steek laten. Zo zijn we immers opgevoed. De cliënt gaat voor alles. Zeker voor onszelf. Bovendien kijkt de tuchtrechter steeds kritischer mee. Daarmee is het ook kwaad kersen eten.
Rechtbanken verklaren de toename van werkdruk niet door toename van het aantal strafzaken maar door de toegenomen complexiteit van strafzaken en strafprocessen. Als dat voor rechters geldt, dan geldt dat zeker ook voor ons. Maar van alle betrokken beroepsgroepen zijn wij de enige die de afgelopen jaren gekort (!) zijn.
Ik zie op grote schaal advocaten met jeugdrecht stoppen en op de laatste jaarvergadering van de Zwolse Orde van Advocaten gingen er van de ca. 100 aanwezigen maar een paar handen de lucht in op de vraag wie er nog gefinancierde rechtshulp deed. Ik merk voor het eerst dat het aan mijn motivatie knaagt. Niet alleen dat geld, maar vooral ook het gebrek aan waardering, respect zo je wilt. Moet ik dan maar geen verhoorbijstand leveren, geen schorsingsverzoeken doen, geen bezwaar maken tegen beperkingen en ga zo maar door? Dat is mijn eer natuurlijk te na. Maar de lol gaat er wel vanaf.