In de talkshow Op1 bepleitte OM-baas Gerrit van den Burg om de achterstanden die nu ontstaan bij de afdoening van strafzaken (5000 à 6000 per week), straks in te halen in de avonduren of zelfs in de weekenden. In ronkende OM-taal voegde hij eraan toe dat de inzet was dat “niemand het recht ontloopt”.
Op Twitter leidde deze aankondiging tot uiteenlopende reacties. Velen benadrukten dat er al tekorten en achterstanden waren voor de Coronacrisis, dat “de rek er echt uit was”, en dat er geen mensen waren om die zittingen te gaan doen. Advocaten mopperden terecht dat ze vaak al veel te hard voor veel te weinig moeten werken en dat er dan wel geld bij moest. Ik ben het daar onder de huidige omstandigheden niet mee eens.
Kijkend naar de normale situatie is het allemaal waar, maar de situatie ìs niet normaal. We zitten midden in een van de ergste crises van na de oorlog. Het einde ervan is nog niet in zicht en ik vrees dat de schade die wordt aangericht doordat de economie lange tijd grotendeels stil komt te liggen, nog jaren en jarenlang gevolgen zal hebben. We realiseren ons dat nog onvoldoende. In de VS 16,6 miljoen (and counting) werklozen erbij in 3 weken. Ook in de VS alleen vandaag 2.000 doden. Wat doet dat met de wereldeconomie? De economie moet uiteindelijk de rechtstaat betalen.
Bovendien vrees ik dat er Teeviaanse krachten zullen zijn die misbruik zullen willen maken van de situatie en onder het mom van: “niet zeuren over kleinigheden, het is crisis”, de verdedigingsrechten van de verdachte en wellicht ook de rechten van slachtoffers blijvend ondergeschikt zullen maken aan hun eigen agenda. Blijvend, dat wil zeggen: ook nadat Covid 19 zal zijn overwonnen.
Daarom vergelijk ik de situatie van rechters, officieren van Justitie, Advocaten, Bodes, politiemensen en al die andere betrokkenen met de situatie van artsen, verpleegkundigen, schoonmakers en andere betrokkenen in de gezondheidszorg. Er is een zodanig serieuze crisis gaande dat CAO-bepalingen, vakantiedagen, de 36-urige en 5-daagse werkweek net als in die sector zullen moeten wachten. Ja, we hadden het al erg druk. Maar we gingen wel volop op vakanties, wandelden, sportten, zaten op terrasjes en in restaurants, gingen naar musea en theaters. Dat kan nu even niet. Het is alle hens aan dek om de populisten de wind uit de zeilen te nemen. Het is alle hens aan dek om de strafrechtspleging overeind te houden.
Ik heb er eerder voor gepleit: open de Gerechten, doe met zoveel mogelijk veiligheidsmaatregelen zoveel mogelijk af. Als je de zittingen ook in de avonden en de weekenden doet, levert dat een veel grotere spreiding op. Minder mensen per zitting, minder mensen in de gerechtsgebouwen, minder contacten, minder risico. Deel, net als bij de Bouwmarkt handschoenen (en voor mijn part mondmaskers) uit, breng schermen aan en maak looproutes. Het is niet te verkopen dat zaken niet worden afgedaan. Niet aan de samenleving, niet aan de slachtoffers, niet aan onze cliënten. Niemand mag het recht ontlopen. Ook de rechter niet.