Deze zondagochtend heb ik de eerste aflevering gezien van Sander en de Kloof, waarin Sander Schimmelpenninck op bewonderenswaardige wijze zijn eigen privileges laat zien en onderzoekt wat dat met zijn kansen heeft gedaan. Ik vind het erg gedurfd dat hij zich, met zijn ouders en vrienden, kwetsbaar opstelt in deze (op zijn zachtst gezegd) kritische samenleving. Ik heb de komende afleveringen nog niet gezien, maar het lijkt erop dat dit nu eens wel een urgente serie gaat worden.
In deze eerste aflevering zegt een van de vrienden van Sander iets dat ik veel vaker heb gehoord: Je hebt hier allemaal dezelfde kansen, je kunt naar iedere school en als je wilt kun je alles bereiken, ook als je uitgangspositie war minder rooskleurig is. Op papier is dat natuurlijk zo, maar waarom zitten onze strafadvocatenwachtkamers dan dag na dag vol met mensen wie dat niet is gelukt? Waarom hebben zij die kansen niet gegrepen? Waarom kiezen ze voor een leven van armoede en ellende in plaats van hard te leren en hard te werken? Waarom slaagt er maar een enkeling in zich aan de haren uit het moeras te trekken? Ik ben er vrij zeker van dat die vraag in de komende afleveringen nog aan de orde zal komen, maar ik neem er toch een voorschot op.
Het merendeel van onze cliënten, komt uit een bubbel waarin armoede, achterstand, onderontwikkeling, huiselijk geweld, misbruik, psychiatrische- en persoonlijkheidsproblemen, inburgerings- en taalproblemen, verslavingen, discriminatie en andere narigheid aan de orde van de dag zijn. Al deze mensen worden daarnaast ook nog eens dag in dag uit “lastig gevallen” met herkeuringen, kortingen op hun uitkering vanwege allerlei vermeende overtredingen, sollicitatieplicht terwijl ze nog geen eenvoudig briefje kunnen schrijven of lezen, formulieren waarvan ze niets begrijpen, leerplichtambtenaren, huisbezoeken, verplichte cursussen en goedbedoelde werkervaringstoestanden, gezinsvoogden en andere bemoeizorg enzovoorts. Veel van deze “hulp” veroorzaakt nog eens extra stress in het toch al zo stressvolle leven dat ze leiden. Als gevolg van dat alles worden ze volgestopt met medicatie, want anders is hun leven onleefbaar.
Als ik moet schatten heeft 80 % van mijn clientèle een, maar meestal meerdere van deze problemen. Ik heb het weleens eerder gezegd: wie begint een leven in de misdaad met alle problemen van dien als je goed opgeleid, psychisch stabiel en succesvol bent? Zeer weinigen.
De afgelopen jaren is de schreeuw om hulp vanuit bijvoorbeeld de Jeugdzorg nooit weg geweest en nooit verstomd. Datzelfde geldt ook voor de wachtlijsten in de GGZ en overige zorg. Iedere professional weet hoe hoog de nood is en de politiek weet dat ook. Toch wordt er in het regeerakkoord gekozen voor een bezuiniging van € 500 miljoen op de Jeugdzorg, eufemistisch “de invoering van een eigen bijdrage” genoemd. En wie moet die bijdrage dan betalen? Dat leger van kanslozen dat toch al niets had waardoor de problemen in veel gevallen nu juist zijn ontstaan?
Onze Minister President laat geregeld zien hoe hij erover denkt: hij houdt niet van visie, is niet geïnteresseerd in de motieven van relschoppers in Rotterdam en ongelijkheid is “deel van onze samenleving”. Er is geen enkel elan om daar verandering in te brengen. De koopman wint het in dit land altijd van de dominee. We gooien miljarden weg aan een bedrijf als KLM (aanzienlijk meer dan de beurswaarde), maar een paar honderd miljoen voor het deel der natie dat zich dagelijks door de ellende van het leven sleept gaat te ver. Hoe is het mogelijk dat men zich niet afvraagt wat mensen beweegt om in de criminaliteit hun heil te zoeken, Rotterdam af te breken of het Museumplein op zondag onveilig te maken?
De oplossing zit niet in geld alleen. Het begint met de wil om te begrijpen waarom deze dingen gebeuren. Te begrijpen hoe het toch kan dat al die tienduizenden mensen die kansen, die er voor iedereen op papier zo mooi uitzien, niet grijpen. Ga eens met die mensen praten in plaats van over hen te praten.
Het overgrote deel van de bevolking heeft geen weet van het leven in deze bubbel. Ik had dat in ieder geval zeker niet totdat ik in de advocatuur ging werken. Ik betwijfel of de vrienden van Sander weleens echt en langere tijd in deze bubbel te gast zijn geweest, maar laat me graag verrassen. Het is namelijk van groot belang dat iedereen gaat beseffen wat een enorm deel van de bevolking dagelijks aan leed doormaakt, zodat we nieuwe leiders met een nieuwe bestuurscultuur kunnen kiezen die wel willen weten wat de oorzaken zijn en daar naar handelen. Ik heb het idee dat Sander Schimmelpenninck ons dat in de komende afleveringen gaat laten zien en ik maak voor die poging bij voorbaat een diepe en dankbare buiging.