De Rijksvoorlichtingsdienst heeft, naar eigen zeggen ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer van het Koninklijk Huis enerzijds en ter voorlichting van de media anderzijds, eenzijdig de zogenaamde Mediacode afgekondigd. De strekking van die verrassend korte code is kortweg dat de RVD enige malen een zogenaamd Mediamoment zal organiseren en aankondigen, waartegenover de media zich dienen te onthouden van iedere inmenging in de persoonlijke levenssfeer buiten iedere officiële bijeenkomst. De code eindigt met het dreigement dat:
in geval deze code of een onderdeel daarvan naar het oordeel van het betrokken lid van het Koninklijk Huis door de media wordt geschonden, passende maatregelen kunnen worden getroffen en dat onder passende maatregelen onder meer wordt verstaan de (tijdelijke) uitsluiting bij accreditatie en juridische stappen door het betrokken lid van het Koninklijk Huis.
Kortom: wie ook maar een stap buiten de formele aangelegenheden van het Koninklijk Huis publiceert, wordt voortaan niet meer uitgenodigd of geduld bij formele gelegenheden, waaronder verreweg de belangrijkste: de fotomomenten met de Koninklijke familie. Opmerkelijk: zulks naar het oordeel van het betrokken lid van het Koninklijk Huis. Niet naar het oordeel van de RVD, het Ministerie van Algemene Zaken, Onze Minister of de rechter. Nee, naar het oordeel van het betrokken lid van het Koninklijk Huis. Het komt er dus op neer dat al te openhartige of al te nieuwsgierige onderzoeksjournalistiek, ogenblikkelijk door het betrokken lid van het Koninklijk Huis van een passende sanctie kan worden voorzien.
Het is duidelijk dat de mediacode geen wet of andere burgers bindende regel is. Er is geen enkel democratisch proces aan voorafgegaan. Desalniettemin houdt de overgrote meerderheid van de vaderlandse journalistiek zich stipt aan de Mediacode. Bij de minste ergernis wordt een journalist immers verboden exact dezelfde foto’s te maken van de prinsesjes in de sneeuw als 150 meegereisde collega’s. De gehele zichzelf respecterende journalistiek offert het stellen van kritische vragen of het maken van onthullende foto’s op aan verre van unieke foto’s van de Koninklijke familie tijdens een zorgvuldig georkestreerd en kritiekloos fotomoment.
Wie Maxima vraagt of Videla en haar vader elkaar bezochten en of er wellicht meer leden van de voormalige junta bij haar ouders over de vloer kwamen of zelfs komen, krijgt geen antwoord en kan rekenen op een boycot tot het einde der tijden. De altijd van wierook voorziene Oranje-adept Peter van der Vorst is tenslotte voor veel minder en zonder enige uitleg jarenlang verbannen uit het gevolg van trouwe en kritiekloze journalisten die het koninklijk huis achterna reizen. Toch zijn die vragen buitengewoon relevant. Wie een foto publiceert van (een van de leden van) het koninklijk huis buiten de foto-opportunities, krijgt steevast een proces aan de broek, dat steevast door de Oranjes wordt gewonnen. Kennelijk is er ook geen rechter te vinden die de (eenzijdig en ondemocratisch afgekondigde) mediacode gaat tegenspreken.
Ik ben geen voorstander van paparazzi-journalistiek, maar er zit wel erg veel ruimte tussen de hijgerige Engelse en Amerikaanse tabloidjournalisten en de kritiekloze braafheid van het Nederlandse journaille. De persoonlijke levenssfeer van de leden van het Koninklijk Huis wordt mijns inziens meer dan voldoende beschermd door de met bossen, hekken en marechaussees omzoomde paleizen in binnen en buitenland waarin zijn verblijven. Zodra ze zich daarbuiten vertonen dient het de democratische controle dat het grote publiek weet met wie zij zich ophouden, waar zij zijn en wat ze daar (op onze kosten althans) waaraan uitgeven. Dat legt de leden van het koninklijk huis beperkingen op, zeker. Die beperkingen staan echter in dezelfde verhouding als de beperkingen die beroemde filmsterren ervaren en die horen bij het leven dat zij hebben gekozen. Verder komt daar bij dat de leden van het koninklijk huis een leven in exorbitante luxe leiden, waarin alles maar dan ook alles voor hen wordt gedaan en betaald. Een paar ongeorkestreerde foto’s van de prinsesjes is dan een small price to pay.
